Όταν χωρίζει ένα ζευγάρι, κάποιοι μπορεί να πουν πως είχαν καταλάβει ότι για κει πήγαινε. Μια έρευνα εξέτασε αν όντως είναι προβλέψιμο κάτι τέτοιο.
Μαθαίνεις ότι ένα ζευγάρι χώρισε. Δεν εκπλήσσεσαι. Είχες καταλάβει πως η σχέση δεν θα αντέξει. Υπήρχαν σημάδια που είχες δει. Όντως όμως τα είχες δει; Ή μήπως επαναξιολογείς κάποια στοιχεία όταν μαθαίνεις την εξέλιξη, για να υποστηρίξεις πως «φαινόταν το πράγμα»; Mια νέα μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Social Psychological Bulletin, δείχνει ότι οι άνθρωποι ίσως πρέπει να σκεφτούν διπλά πριν αισθανθούν βέβαιοι πως διαβλέπουν έναν επικείμενο χωρισμό. Η εκ των υστέρων προκατάληψη μπορεί απλώς να ξεγελάει τη μνήμη τους.
Στο συμπέρασμα αυτό οδηγήθηκε ερευνητική ομάδα από το Πανεπιστήμιο του Wisconsin Eau Claire, που εκτίμησε ότι μόνο αφού κάποιος μάθει για τον χωρισμό ενός ζευγαριού τον αντιλαμβάνεται ως προφανή. Επιπροσθέτως, σε εκείνο το σημείο είναι πιο πιθανό ο παρατηρητής να επικεντρωθεί στις αρνητικές ιδιότητες της σχέσης αντί στις θετικές και να την αξιολογήσει δυσμενέστερα, ώστε να δικαιολογήσει το «λογικό» αποτέλεσμα.
Ένα ζευγάρι κι ένας χωρισμός
Για να ελέγξουν τον ρόλο της εκ των υστέρων προκατάληψης, οι ερευνητές είπαν στους συμμετέχοντες την ιστορία ενός υποτιθέμενου ζευγαριού, η σχέση του οποίου είχε πολλά καλά στοιχεία, αλλά και μια σειρά από διαφορές, π.χ. στις θρησκευτικές πεποιθήσεις. Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες:
- Στην ομάδα ελέγχου δεν δόθηκε καμία άλλη πληροφορία για την πορεία της σχέσης.
- Η δεύτερη ομάδα ενημερώθηκε ότι έξι μήνες μετά το ζευγάρι είχε χωρίσει.
- Η τρίτη ομάδα ενημερώθηκε ότι έξι μήνες μετά το ζευγάρι παρέμενε σε σχέση.
Με αυτόν τον τρόπο, οι καθ’ ύλην αρμόδιοι ήθελαν να διαπιστώσουν εάν οι άνθρωποι θα αξιολογούσαν διαφορετικά το ζευγάρι και τη σχέση, εφόσον ήξεραν τι έχουν απογίνει.
Οι συμμετέχοντες στην έρευνα κλήθηκαν να βαθμολογήσουν την ποιότητα της περιγραφόμενης σχέσης και να εκτιμήσουν πώς πίστευαν ότι θα εξελισσόταν.
Φάνηκε ότι δεν υπήρχε μεγάλη διαφορά στις απαντήσεις μεταξύ της ομάδας που δεν έλαβε πληροφορίες για την εξέλιξη και εκείνης που ήξερε ότι υπήρχε θετική συνέχεια. Ωστόσο, διαπιστώθηκε έντονη αντίθεση μεταξύ αυτών των δύο ομάδων και εκείνης που είχε μάθει πως το ζευγάρι χώρισε. Τα μέλη της τελευταίας βαθμολόγησαν τη σχέση πιο αρνητικά.
Οι ερευνητές προτείνουν ότι αφού επέλθει ένας χωρισμός, κάποια σημάδια που είχαν αγνοηθεί ή είχαν περάσει απαρατήρητα μπορεί να αποκτήσουν μεγαλύτερη σημασία, καθώς πλέον παρέχουν ενδείξεις για το πώς τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά. Λαμβάνοντας τις πρόσφατες πληροφορίες για την εξέλιξη, οι εξωτερικοί παρατηρητές μπορεί να ερμηνεύσουν εκ νέου προηγούμενες σκέψεις και προβλέψεις, ώστε να κατανοήσουν τις εμπειρίες τους. Έτσι, η μνήμη μπορεί να ανακατασκευαστεί, δίνοντας μεγαλύτερη βαρύτητα στα αρνητικά στοιχεία της σχέσης.
Για παράδειγμα, κάτι που προηγουμένως είχε ερμηνευτεί ως «σταθερά» (π.χ. η προσοχή και η στοργή), μετά τον χωρισμό μπορεί να εκληφθεί ως συναισθηματική εξάρτηση ενός δεσποτικού συντρόφου. Ομοίως, οι διαφορές στις πεποιθήσεις που προηγουμένως είχαν ερμηνευτεί ως ευκαιρίες για διαπραγμάτευση και συζήτηση, ενδέχεται να ερμηνευτούν ως ανυπέρβλητα εμπόδια.
Συμπερασματικά, η ομάδα χαρακτήρισε τα ευρήματα της ως απόδειξη ότι «η αυτοενοχοποίηση μετά τον χωρισμό και οι αρνητικές αντιδράσεις από τους άλλους –που αποτελούν κίνδυνο για κατάθλιψη και άγχος – μπορεί να είναι αδικαιολόγητες. Ελπίζουμε ότι η μελλοντική έρευνα θα διερευνήσει τις ψυχολογικές συνέπειες της εκ των υστέρων μεροληψίας στις ρομαντικές σχέσεις, καθώς και τους συγκεκριμένους μηχανισμούς που μπορεί να λειτουργήσουν για την δημιουργία μιας προκατάληψης».
